ادامه عنوان برکت
فصل سیزدهم : شغل های بابرکت
13 / 1 کشاورزی
فصل سیزدهم : شغل های بابرکت13 / 1کشاورزیپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :روزی را در نهفته های زمین بجویید . (1)
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هیچ مسلمانی نیست که نهالی بنشاند یا زراعتی بکارد و پرنده ای یا انسانی یا حیوانی از آن بخورد، مگر این که آن برای او صدقه شمرده می شود.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر کس کِشتی بکارد و پرنده یا جنبده ای از آن بخورد ، آن برای او صدقه ای خواهد بود.
امام زین العابدین علیه السلام :پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به مدینه آمد. آن گاه فرمود: «ای گروه قریش! شما دام، دوست دارید . از آن بکاهید ؛ چرا که شما در سرزمینی کم باران هستید ، و به کشاورزی بپردازید؛ چرا که کشاورزی ، برکت است ، و جمجمه ها (2) را در آن [مزارع] زیاد کنید» .
.
1- .الفردوس در ادامه حدیث ، توضیح داده است : «یعنی در کشت و زرع» .
2- .استخوان هایی که در مزارع عَلَم و آویزان می کرده اند برای ترساندن پرندگان و نیز دفع چشم زخم [چیزی مثل مترسک] (فیض القدیر : ج 1 ص 246) .
ص: 10
الإمام علیّ علیه السلام :مَن وَجَدَ ماءً وتُرابا ثُمَّ افتَقَرَ ؛ فَأَبعَدَهُ اللّهُ . (1)
بحار الأنوار :قیلَ لِرَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله : أیُ أموالِنا أفضَلُ؟ قالَ : الحَرثُ . (2)
الإمام الباقر علیه السلام :کانَ أبی یَقولُ : خَیرُ الأَعمالِ الحَرثُ ؛ تَزرَعُهُ فَیَأکُلُ مِنهُ البَرُّ وَالفاجِرُ ، أمَّا البَرُّ فَما أکَلَ مِن شَیءٍ اِستَغفَرَ لَکَ ، وأَمَّا الفاجِرُ فَما أکَلَ مِنهُ مِن شَیءٍ لَعَنَهُ ، ویَأکُلُ مِنهُ البَهائِمُ وَالطَّیرُ . (3)
الإمام الصادق علیه السلام :الکیمِیاءُ الأَکبَرُ الزِّراعَهُ . (4)
عنه علیه السلام :الزّارِعونَ کُنوزُ الأَنامِ ، یَزرَعونَ طَیِّبا أخرَجَهُ اللّهُ عز و جل ، وهُم یَومَ القِیامَهِ أحسَنُ النّاسِ مَقاما ، وأَقرَبُهُم مَنزِلَهً ، یُدعَونَ المُبارَکینَ . (5)
کتاب من لا یحضره الفقیه :سُئِلَ عَلِیٌّ علیه السلام عَن قَولِ اللّهِ عز و جل : «وَ عَلَی اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُتَوَکِّلُونَ» (6) ، قالَ : الزّارِعونَ . (7)
تهذیب الأحکام عن یزید بن هارون الواسطیّ :سَأَلتُ جَعفَرَ بنَ مُحَمَّدٍ علیه السلام عَنِ الفَلّاحینَ ، فَقالَ : هُمُ الزّارِعونَ کُنوزَ اللّهِ فی أرضِهِ ، وما فِی الأَعمالِ شَیءٌ أحَبُّ إلَی اللّهِ مِنَ الزِّراعَهِ ، وما بَعَثَ اللّهُ نَبِیّا إلّا زارِعا ، إلّا إدریسَ علیه السلام کانَ خَیّاطا . (8)
راجع : میزان الحکمه: ج 5 ص 480 (غرس الشجر) .
.
1- .قرب الإسناد : ص 115 ح 404 عن الحسین بن علوان عن الإمام الصادق عن أبیه علیهماالسلام ، بحارالأنوار : ج 103 ص 65 ح 10 .
2- .بحارالأنوار : ج 64 ص 124 نقلاً عن الزمخشری فی الفائق .
3- .الکافی : ج 5 ص 260 ح 5 عن أحمد بن أبی عبد اللّه عن بعض أصحابنا ، جامع الأحادیث للقمّی : ص 188 نحوه ، بحارالأنوار : ج 103 ص 69 ح 26 .
4- .الکافی : ج 5 ص 261 ح 6 .
5- .الکافی : ج 5 ص 261 ح 7 عن یزید بن هارون .
6- .إبراهیم : ص 12 .
7- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 253 ح 3916 ، تفسیر العیّاشی : ج 2 ص 222 ح 6 عن الحسن بن ظریف عن محمّد .
8- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 384 ح 1138 ، عوالی اللآلی : ج 3 ص 204 ح 40 وفیه «سأل هارون بن یزید الواسطی الباقر علیه السلام ...» .
ص: 11
امام علی علیه السلام :هر کس آب و خاکی بیابد و سپس تهی دست بمانَد ، خدایش دور کند!
بحار الأنوار:به پیامبر خدا صلی الله علیه و آله گفتند: کدام یک از دارایی های ما ، برتر است؟ فرمود: «کِشت ها».
امام باقر علیه السلام :پدرم می فرمود : «کشاورزی، بهترینِ کارهاست . دانه را می کاری و نیکوکار و بدکار ، از آن می خورند : نیکوکار ، هر مقدار که چیزی بخورد ، برای تو آمرزش می طلبد ، و بدکار ، هر آنچه او از آن می خورد، لعنتش می کند . و چارپایان و پرندگان هم از آن می خورند» .
امام صادق علیه السلام :کشاورزی، بزرگ ترین کیمیاگری است.
امام صادق علیه السلام :کشاورزان، گنجینه های مردم اند . چیز پاکیزه ای می کارند که خداوند ، آن را رویانده است. آنان در روز قیامت، جایگاهی بهتر از همه دارند ، منزلتشان از همه به خدا نزدیک تر است و آنان را «مبارک» می خوانند.
کتاب من لایحضره الفقیه :از علی علیه السلام در باره سخن خداوند: «توکّل کنندگان ، بر خداوند ، توکّل کنند» پرسیدند . فرمود: «کشاورزان [ ، مقصودند] ».
تهذیب الأحکام به نقل از یزید بن هارون واسطی :از امام صادق علیه السلام در باره کشاورزان پرسیدم . فرمود: «آنان ، کِشتگرانِ گنج های خدا در زمین او هستند . نزد خدا، هیچ یک از اعمال، محبوب تر از کشاورزی نیست و خداوند، هیچ پیامبری را برنینگیخت ، مگر آن که کشاورز بود ، جز ادریس علیه السلام که خیّاط بود».
ر . ک : میزان الحکمه : ج 5 ص 480 (درختکاری) .
.
ص: 12
13 / 2التِّجارَهرسول اللّه صلی الله علیه و آله :إنَّ البَرَکَهَ فِی التِّجارَهِ ، ولا یُفقِرُ اللّهُ صاحِبَها إلّا تاجِرا حالِفا . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :الخَیرُ عَشَرَهُ أجزاءٍ ، أفضَلُهَا التِّجارَهُ ؛ إذا أخَذَ الحَقَّ وأَعطَی الحَقَّ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :البَرَکَهُ عَشَرَهُ أجزاءٍ ، تِسعَهُ أعشارِها فِی التِّجارَهِ ، وَالعُشرُ الباقی فِی الجُلودِ . (3)
الإمام علیّ علیه السلام :اِتَّجِروا بارَکَ اللّهُ لَکُم ؛ فَإِنّی قَد سَمِعتُ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَقولُ : الرِّزقُ عَشَرَهُ أجزاءٍ ، تِسعَهُ أجزاءٍ فِی التِّجارَهِ وواحِدَهٌ فی غَیرِها . (4)
عنه علیه السلام :تَعَرَّضوا لِلتِّجارَهِ ؛ فَإِنَّ فیها غِنیً لَکُم عَمّا فی أیدِی النّاسِ . (5)
.
1- .مستدرک الوسائل : ج 13 ص 9 ح 14574 نقلاً عن تفسیر أبی الفتوح الرازی عن ابن عبّاس .
2- .مستدرک الوسائل : ج 13 ص 9 ح 14572 نقلاً عن تفسیر أبی الفتوح الرازی عن أبی اُمامه .
3- .الخصال : ص 445 ح 44 عن عبد المؤمن الأنصاری عن الإمام الباقر علیه السلام . وقال الشیخ الصدوق رحمهم الله فی ذیل الحدیث : یعنی بالجلود : الغنم .
4- .الکافی : ج 5 ص 319 ح 59 عن الفضل بن أبی قرّه عن الإمام الصادق علیه السلام ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 192 ح 3722 ، عدّه الداعی : ص 72 ، بحارالأنوار : ج 103 ص 13 ح 60 وراجع : عوالی اللآلی : ج 2 ص 242 ح 2 .
5- .الکافی : ج 5 ص 149 ح 9 عن محمّد بن مسلم عن الإمام الصادق علیه السلام ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 193 ح 3723 ، الخصال : ص 621 ح 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه عنه علیهم السلام وزاد فی آخره «إنّ اللّه عز و جل یحبّ العبد المحترف الأمین» ، بحارالأنوار : ج 103 ص 96 ح 21 .
ص: 13
13 / 2 تجارت
13 / 2تجارتپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :برکت در تجارت (داد و ستد) است و خداوند، تجارت پیشه را تهی دست نمی کند، مگر آن را که اهل سوگند خوردن باشد .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خیر ، ده بخش است. برترینِ آنها ، تجارت است، هر گاه به حق داد و ستد کند .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :برکت، ده بخش است : نُه دهم آن، در تجارت است و یک دهم باقی مانده، در پرورش گوسفند. (1)
امام علی علیه السلام :تجارت کنید تا خداوند به شما برکت دهد ؛ زیرا من از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله شنیدم که می فرمود : «روزی ، ده بخش است : نُه بخش ، در تجارت است و یک بخش، در غیر آن».
امام علی علیه السلام :به سراغ داد و ستد بروید ، که برای شماست در آن، بی نیازی از آنچه در دست مردم است.
.
1- .این ترجمه ، با توجّه به تفسیر شیخ صدوق در ذیل حدیث مذکور در الخصال است .
ص: 14
الإمام الصادق علیه السلام :إنَّ تِسعَهَ أعشارِ الرِّزقِ فِی التِّجارَهِ . (1)
عنه علیه السلام :التِّجارَهُ تَزیدُ فِی العَقلِ . (2)
13 / 3تِجارَهُ البَزِّرسول اللّه صلی الله علیه و آله :عَلَیکَ بِالبَزِّ ؛ فَإِنَّ فیهِ تِسعَهَ أعشارِ البَرَکَهِ . (3)
دعائم الإسلام عن رسول اللّه صلی الله علیه و آله :أنَّهُ استَحَبَّ تِجارَهَ البَزِّ وکَرِهَ تِجارَهَ الحِنطَهِ ؛ وذلِکَ لِما فیها مِنَ الحُکرَهِ المُضِرَّهِ بِالمُسلِمینَ ، فَإِن لَم یَکُن ذلِکَ فَلَیسَ التِّجارَهُ بِها مُحَرَّمَهً . (4)
تاریخ بغداد عن أبی هریره :سَأَلَ رَجُلٌ النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله : بِمَ تَأمُرُنی أن أتَّجِرَ؟ قالَ : عَلَیکَ بِالبَزِّ ، ثُمَّ سَأَ لَهُ : بِمَ تَأمُرُنی أن أتَّجِرَ؟ ثَلاثا ، قالَ : عَلَیکَ بِالبَزِّ ؛ فَإِنَّ صاحِبَ البَزِّ یُعجِبُهُ أن یَکونَ النّاسُ بِخَیرٍ وفی خِصبٍ . (5)
13 / 4الخِیاطَهرسول اللّه صلی الله علیه و آله :عَمَلُ الأَبرارِ مِن رِجالِ اُمَّتِیَ الخِیاطَهُ . (6)
.
1- .الکافی : ج 5 ص 148 ح 3 ، تهذیب الأحکام : ج 7 ص 3 ح 5 کلاهما عن محمّد الزعفرانی ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 233 ح 3858 عن روح ، بحارالأنوار : ج 64 ص 118 ح 1 ؛ کنزالعمّال : ج 4 ص 30 ح 9342 نقلاً عن سنن سعید بن منصور .
2- .الکافی : ج 5 ص 148 ح 2 عن أبی بکیر عمّن حدّثه ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 191 ح 3717 .
3- .کنزالعمّال : ج 4 ص 32 ح 9356 نقلاً عن الدیلمی عن ابن عبّاس .
4- .دعائم الإسلام : ج 2 ص 16 ح 13 .
5- .تاریخ بغداد : ج 10 ص 152 الرقم 5305 ، کنزالعمّال : ج 4 ص 31 ح 9346 وفیه من «علیک بالبزّ فإنّ ...» .
6- .تاریخ بغداد : ج 9 ص 15 الرقم 4613 ، ربیع الأبرار : ج 2 ص 535 ولیس فیه «اُمّتی» وکلاهما عن سهل بن سعد ؛ تنبیه الخواطر : ج 1 ص 41 ولیس فیه «اُمّتی» .
ص: 15
13 / 3 بزّازی
13 / 4 خیّاطی
امام صادق علیه السلام :نُه دهم روزی، در داد و ستد است .
امام صادق علیه السلام :تجارت، عقل را می افزاید.
13 / 3بزّازی (1)پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :بزّازی کن، که نُه دهم برکت ، در آن است .
دعائم الإسلام در باره پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ایشان بزّازی را دوست می داشت و از تجارت گندم، خوشش نمی آمد؛ چرا که در آن، احتکاری است که برای مسلمانان، زیانبار است، که اگر آن (احتکار) نباشد، تجارت با آن، حرام نیست.
تاریخ بغداد به نقل از ابو هریره :مردی از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله پرسید : مرا دستور می دهی که چه چیزی داد و ستد کنم؟ فرمود: «بزّازی کن». سپس پرسید: مرا دستور می دهی که چه چیزی داد و ستد کنم؟ (سه بار). فرمود: «بزّازی کن؛ چرا که پارچه فروش، دوست دارد که مردم در خیر و فراوانیِ نعمت باشند».
13 / 4خیّاطیپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خیّاطی ، کار مردان نیک امّت من است.
.
1- .بزّازی ، از واژه «بَزّ» ساخته شده است . «بَزّ» ، جامه است . نوعی از جامه ، یا وسایل خانه بخصوص پوشاک را نیز گفته اند (ر .ک : لسان العرب : ج 5 ص 311) .
ص: 16
الزهد لابن حنبل عن سعید بن المسیّب :إنَّ لُقمانَ الحَکیمَ کانَ خَیّاطا . (1)
قصص الأنبیاء عن وهب بن مُنبه :أنزَلَ اللّهُ عَلی إدریسَ ثَلاثینَ صَحیفَهً . وهُوَ أوَّلُ مَن خَطَّ بِالقَلَمِ ، وأَوَّلُ مَن خاطَ الثِّیابَ ولَبِسَها ، وکانَ مَن کانَ قَبلَهُ یَلبَسونَ الجُلودَ . وکانَ کُلَّما خاطَ سَبَّحَ اللّهَ وهَلَّلَهُ وکَبَّرَهُ ووَحَّدَهُ ومَجَّدَهُ . (2)
13 / 5الغَزلرسول اللّه صلی الله علیه و آله :عَمَلُ الأَبرارِ مِنَ النِّساءِ المِغزَلُ . (3)
الکافی عن اُمّ الحسن النخعیّه :مَرَّ بی أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام فَقالَ : أیُّ شَیءٍ تَصنَعینَ یا اُمَّ الحَسَنِ؟ قُلتُ : أغزِلُ ، فَقالَ : أما إنَّهُ أحَلُّ الکَسبِ أو مِن أحَلِّ الکَسبِ . (4)
تفسیر العیّاشی عن محمّد بن خالد الضبّی :مَرَّ إبراهیمُ النَّخَعِیُّ عَلَی امرَأَهٍ وهِیَ جالِسَهٌ عَلی بابِ دارِها بُکرَهً ، وکانَ یُقالُ لَها : اُمُّ بَکرٍ ، وفی یَدِها مِغزَلٌ تَغزِلُ بِهِ ، فَقالَ : یا اُمَّ بَکرٍ ، أما کَبِرتِ ؟! ألَم یَأنِ لَکِ أن تَضَعی هذَا المِغَزَلَ؟! فَقالَت : وکَیفَ أضَعُهُ وسَمِعتُ عَلِیَّ بنَ أبی طالِبٍ أمیرَ المُؤمِنینَ علیه السلام یَقولُ : هُوَ مِن طَیِّباتِ الکَسبِ؟! (5)
.
1- .الزهد لابن حنبل : ص 64 ، المعارف لابن قتیبه : ص 55 ولیس فیه «الحکیم» ، ربیع الأبرار : ج 2 ص 535 وفیه «النبیّ» بدل «الحکیم» .
2- .قصص الأنبیاءللراوندی :ص79 ح61 ،بحارالأنوار :ج11ص279ح9 وراجع :مجمع البیان :ج6 ص802 .
3- .تاریخ بغداد : ج 9 ص 15 الرقم 4613 ، ربیع الأبرار : ج 2 ص 535 کلاهما عن سهل بن سعد ، کنزالعمّال : ج 4 ص 31 ح 9347 نقلاً عن ابن لال وابن عساکر ؛ تنبیه الخواطر : ج 1 ص 41 .
4- .الکافی : ج 5 ص 311 ح 32 ، تهذیب الأحکام : ج 6 ص 382 ح 1127 ولیس فیه «أو من أحلّ الکسب» .
5- .تفسیر العیّاشی : ج 1 ص 150 ح 494 ، بحارالأنوار : ج 103 ص 53 ح 15 .
ص: 17
13 / 5 ریسندگی
الزهد، ابن حنبل به نقل از سعید بن مُسَیّب :لقمان حکیم، خیّاط بود.
قصص الأنبیاء به نقل از وهب بن مُنبه :خداوند، سی صحیفه (نوشته) را بر ادریس علیه السلام نازل کرد . او اوّلین کسی بود که با قلم، خط نگاشت و نخستین کسی بود که جامه دوخت و آن را پوشید و پیش از او، مردم ، پوست می پوشیدند . وی، هر گاه می دوخت، خدا را تسبیح می گفت و ستایش می نمود و او را به یگانگی و عظمت می ستود.
13 / 5ریسندگیپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ریسندگی ، کار زنانِ نیک است.
الکافی به نقل از اُمّ الحسن نخعی :امیر مؤمنان علیه السلام بر من گذشت و پرسید: «اُمّ الحسن! چه می کنی؟» . گفتم: می ریسم . فرمود: «آگاه باش که ریسندگی ، حلال ترین کسب است» یا فرمود : «از حلال ترین کسب هاست» .
تفسیر العیّاشی به نقل از محمّد بن خالد ضبّی :ابراهیم نخعی، بر زنی به نام ام بکر گذشت که صبح زود ، جلوی خانه اش نشسته بود و در دستش دوکی بود و با آن نخ می ریسید . گفت: ای اُمّ بکر! پیر نشدی؟ آیا وقت آن نشده که این دوک را کنار بگذاری؟ گفت: چگونه کنار بگذارم، که از علی بن ابی طالب، امیر مؤمنان علیه السلام ، شنیدم که می فرمود : «آن ، از پاکیزه ترین کسب هاست»؟!
.
ص: 18
13 / 6تِلکَ الاُمورُرسول اللّه صلی الله علیه و آله :ثَلاثٌ فیهِنَّ البَرَکَهُ : البَیعُ إلی أجَلٍ ، وَالمُقارَضَهُ ، وأخلاطُ البُرِّ بِالشَّعیرِ لِلبَیتِ لا لِلبَیعِ . (1)
.
1- .سنن ابن ماجه : ج 2 ص 768 ح 2289 ، مشکاه المصابیح : ج 2 ص 116 ح 2936 ، تاریخ دمشق : ج 21 ص 263 ح 4783 کلّها عن صهیب ، کنزالعمّال : ج 4 ص 47 ح 9436 .
ص: 19
13 / 6 و این چند کار
13 / 6و این چند کارپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :در سه چیز، برکت است: فروشِ مدّت دار (نسیه دادن جنس تا وقت مقرّر) ، وام دادن ، و آمیختن گندم و جو برای [ مصرف در ]خانه و نه برای فروش.
.
ص: 20
الفصل الرابع عشر : دور بعض الأذکار والعبادات والأدعیه فی البرکه14 / 1الاِستِغفارالکتاب«وَ أَنِ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَیْهِ یُمَتِّعْکُم مَّتَاعًا حَسَنًا إِلَی أَجَلٍ مُّسَمًّی وَ یُؤْتِ کُلَّ ذِی فَضْلٍ فَضْلَهُ» . (1)
«وَیَاقَوْمِ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَیْهِ یُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَیْکُم مِّدْرَارًا وَ یَزِدْکُمْ قُوَّهً إِلَی قُوَّتِکُمْ وَ لَا تَتَوَلَّوْاْ مُجْرِمِینَ» . (2)
الحدیثرسول اللّه صلی الله علیه و آله :مَن لَزِمَ الاِستِغفارَ جَعَلَ اللّهُ لَهُ مِن کُلِّ ضیقٍ مَخرَجا ، ومِن کُلِّ هَمٍّ فَرَجا ، ورَزَقَهُ مِن حَیثُ لا یَحتَسِبُ . (3)
.
1- .هود : 3 .
2- .هود : 52 .
3- .سنن أبی داود: ج 2 ص 85 ح 1518، سنن ابن ماجه: ج 2 ص 1255 ح 3819 ، السنن الکبری: ج 3 ص 490 ح 6421 ، مسند ابن حنبل : ج 1 ص 535 ح 2234 وفیه «أکثر» بدل «لزم» وکلّها عن ابن عبّاس ، کنزالعمّال : ج 1 ص 476 ح 2069 ؛ الجعفریّات : ص 228 عن الإمام الکاظم عن آبائه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله ، عدّه الداعی : ص 249 عن الإمام الصادق علیه السلام ، أعلام الدین : ص 294 وفیها «أکثر» بدل «لزم» ، بحارالأنوار : ج 77 ص 172 ح 8 .
ص: 21
فصل چهاردهم : تأثیر برخی از ذکرها و عبادت ها و دعاها در برکت
14 / 1 استغفار
فصل چهاردهم : تأثیر برخی از ذکرها و عبادت ها و دعاها در برکت14 / 1استغفارقرآن«و این که از پروردگارتان آمرزش بخواهید و به سوی او باز گردید ، تا شما را به بهره ای نیکو تا زمانی معیّن، بهره مند سازد و به هر صاحب فضلی، پاداش نیکی اش را بدهد» .
«و ای قوم من! از پروردگارتان آمرزش بخواهید و به سوی او باز گردید تا باران رحمتش را از آسمان بر شما فراوان ببارد و نیرویی بر نیروی شما بیفزاید، و هرگز گنهکارانه، روی گردان نشوید» .
حدیثپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر که پیوسته آمرزش خواه باشد، خداوند برای او در هر تنگنایی، راهی برای بیرون آمدن، و در هر اندوهی، گشایشی قرار می دهد، و از آن جا که او نمی پندارد، روزی اش می دهد.
.
ص: 22
عنه صلی الله علیه و آله :أکثِرُوا الِاستِغفارَ تَجلِبُوا الرِّزقَ . (1)
الإمام علیّ علیه السلام فی خُطبَهٍ لَهُ :قَد جَعَلَ اللّهُ سُبحانَهُ الاِستِغفارَ سَبَبا لِدُرورِ الرِّزقِ ، ورَحمَهِ الخَلقِ ، فَقالَ سُبحانَهُ : « اسْتَغْفِرُواْ رَبَّکُمْ إِنَّهُ کَانَ غَفَّارًا ... » (2) ، فَرَحِمَ اللّهُ امرَأً اِستَقبَلَ تَوبَتَهُ ، وَاستَقالَ خَطیئَتَهُ ، وبادَرَ مَنِیَّتَهُ . (3)
الفرج بعد الشدّه عن أیّوب بن العبّاس بن الحسن :إنَّ أعرابِیّا شَکا إلی أمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام شَکوی لَحِقَتهُ ، وضیقا فِی الحالِ ، وکَثرَهً مِنَ العِیالِ ، فَقالَ لَهُ : عَلَیکَ بِالاِستِغفارِ ؛ فَإِنَّ اللّهَ عز و جل یَقولُ : « اسْتَغْفِرُواْ رَبَّکُمْ إِنَّهُ کَانَ غَفَّارًا » . فَمَضَی الرَّجُلُ وعادَ إلَیهِ فَقالَ : یا أمیرَ المُؤمِنینَ ، إنّی قَدِ استَغفَرتُ اللّهَ کَثیرا وما أری فَرَجا مِمّا أنَا فیهِ! فَقالَ : لَعَلَّکَ لا تُحسِنُ الاِستِغفارَ! قالَ : عَلِّمنی ، فَقالَ : أخلِص نِیَّتَکَ وأَطِع رَبَّکَ وقُل : «اللّهُمَّ إنّی أستَغفِرُکَ مِن کُلِّ ذَنبٍ قَوِیَ عَلَیهِ بَدَنی بِعافِیَتِکَ ، أو نالَتهُ قُدرَتی بِفَضلِ نِعمَتِکَ ، أو بَسَطتُ إلَیهِ یَدی بِسابِغِ رِزقِکَ ، أوِ اتَّکَلتُ فیهِ عِندَ خَوفی مِنهُ عَلی أمانِکَ ووَثِقتُ فیهِ بِحِلمِکَ ، وعَوَّلتُ فیهِ عَلی کَرَمِ عَفوِکَ ، اللّهُمَّ إنّی أستَغفِرُکَ مِن کُلِّ ذَنبٍ خِفتُ (4) فیهِ أمانَتی ، أو بَخَستُ فیهِ نَفسی ، أو قَدَّمتُ فیهِ لَذّاتی ، أو آثَرتُ فیهِ شَهوَتی ، أو سَعَیتُ فیهِ لِغَیری ، أوِ استَغوَیتُ إلَیهِ مَن تَبِعَنی ، أو غَلَبتُ فیهِ بِفَضلِ حیلَتی ، أو أحَلتُ فیهِ عَلی مَولایَ فَلَم یُعاجِلنی عَلی فِعلی ؛ إذ کُنتَ سُبحانَکَ کارِها لِمَعصِیَتی غَیرَ مُریدِها مِنّی ، لکِن سَبَقَ عِلمُکَ فِیَ بِاختِیاری وَاستِعمالِ مُرادی وإیثاری ، فَحَلُمتَ عَنّی ولَم تُدخِلنی فیهِ جَبرا ، ولَم تَحمِلنی عَلَیهِ قَهرا ، ولَم تَظلِمنی شَیئا ، یا أرحَمَ الرّاحِمینَ . یا صاحِبی فی شِدَّتی ، یا مُؤنِسی فی وَحدَتی ، یا حافِظی فی غُربَتی ، یا وَلِیِّی فی نِعمَتی . یا کاشِفَ کُربَتی ، یا مُستَمِعَ دَعوَتی ، یا راحِمَ عَبرَتی ، یا مُقیلَ عَثرَتی . یا إلهی بِالتَّحقیقِ،یا رُکنِیَ الوَثیقَ،یا جاری لِلضّیقِ ، یا مَولایَ الشَّفیقَ، یا رَبَّ البَیتِ العَتیقِ ، أخرِجنی مِن حَلقِ المَضیقِ إلی سَعَهِ الطَّریقِ ، بِفَرَجٍ مِن عِندِکَ قَریبٍ وَثیقٍ،وَاکشِف عَنّی کُلَّ شِدَّهٍ وضیقٍ،وَاکفِنی ما اُطیقُ وما لا اُطیقُ . اللّهُمَّ فَرِّج عَنّی کُلَّ هَمٍّ وغَمٍّ ، وأَخرِجنی مِن کُلِّ حُزنٍ وکَربٍ ، یا فارِجَ الهَمِّ وکاشِفَ الغَمِّ ، ویا مُنزِلَ القَطرِ ، ویا مُجیبَ دَعوَهِ المُضطَرِّ ، یا رَحمانَ الدُّنیا وَالآخِرَهِ ورَحیمَهُما ، صَلِّ عَلی خِیَرَتِکَ مِن خَلقِکَ وعَلی آلِهِ الطَّیِّبینَ الطّاهِرینَ ، وفَرِّج عَنّی ما ضاقَ بِهِ صَدری ، وعیلَ مِنهُ صَبری ، وقَلَّت فیهِ حیلَتی ، وضَعُفَت لَهُ قُوَّتی ، یا کاشِفَ کُلِّ ضُرٍّ وبَلِیَّهٍ ، ویا عالِمَ کُلِّ سِرٍّ وخَفِیَّهٍ ، یا أرحَمَ الرّاحِمینَ ، « وَ أُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَی اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِیرُ بِالْعِبَادِ » (5) ، وما تَوفیقی إلّا بِاللّهِ ، عَلَیهِ تَوَکَّلتُ وهُوَ رَبُّ العَرشِ العَظیمِ» . قالَ الأَعرابِیُ : فَاستَغفَرتُ بِذلِکَ مِرارا ، فَکَشَفَ اللّهُ عَنِّیَ الغَمَّ وَالضّیقَ ، ووَسَّعَ عَلَیَ فِی الرِّزقِ ، وأَزالَ المِحنَهَ . (6)
.
1- .الخصال : ص 615 ح 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، تحف العقول : ص 106 عن الإمام علیّ علیه السلام ، کنز الفوائد : ج 2 ص 197 وفیهما «فإنّه یجلب الرزق» ، بحارالأنوار : ج 93 ص 278 ح 6 .
2- .نوح : 10 .
3- .نهج البلاغه : الخطبه 143 ، أعلام الدین : ص 285 ، بحارالأنوار : ج 91 ص 313 ح 3 .
4- .وفی کنزالعمّال : «خُنتُ» مکان «خفت» وهو الأقرب.
5- .غافر : 44 .
6- .الفرج بعد الشدّه : ج 1 ص 42 ، کنزالعمّال : ج 2 ص 258 ح 3966 .
ص: 23
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :بسیار استغفار کنید تا روزی را فراهم آورید.
امام علی علیه السلام در یکی از سخنرانی های ایشان :خداوند سبحان، استغفار را مایه فراوانیِ روزی و رحمت مردم قرار داده و فرموده است: «از پروردگارتان آمرزش بخواهید؛ همانا او بسیار آمرزنده است...» . پس، رحمت خدا بر کسی باد که به توبه اش روی آورد و از خطایش پوزش طلبد و پیش از مرگش کاری بکند .
الفرج بعد الشدّه به نقل از ایّوب بن عبّاس بن حسن :بادیه نشینی از رنجی که داشت و از تنگنای زندگی و فراوانی اهل و عیال، به امیر مؤمنان علیه السلام شِکوه کرد. امام علیه السلام فرمود: «استغفار کن؛ چرا که خداوند می فرماید: «از پروردگارتان آمرزش بخواهید؛ همانا او بسیار آمرزنده است» ». آن مرد رفت و بار دیگر آمد و گفت: ای امیر مؤمنان! من بسیار استغفار کردم؛ ولی در کارم گشایشی ندیدم. فرمود: «شاید استغفار کردن نمی دانی». گفت: مرا بیاموز. فرمود: «نیّت خویش را خالص کن و از پروردگارت فرمان برداری کن و بگو: خدایا! از هر گناهی که بدنم با عافیت بخشیِ تو، بر انجام دادن آن ، نیرو یافته است، و از هر گناهی که به فضل نعمت تو، بر آن ، توان یافته ام، یا در سایه روزیِ فراوان تو، به آن دست گشوده ام، یا در انجام دادن آن به بردباری و امان تو آن گاه که از آن ترس داشتم اعتماد کرده و به بزرگواری و عفو تو تکیه داشته ام، از تو آمرزش می خواهم . خداوندا! از هر گناهی که در آن ، نسبت به امانتم خیانت کرده ام، (1) یا جان خود را ارزان فروخته ام، یا کامیابی هایم را مقدّم داشته و خواسته دلم را برگزیده ام، یا برای دیگری سخن چینی کرده ام، یا پیروان خودم را به گم راهی کشانده ام، یا به کمک نیرنگ خویش، چیرگی یافته ام، یا بر مولای خودم ، نیرنگ زده ام و او هم در کیفر من ، شتاب نکرده است، از تو آمرزش می خواهم؛ چرا که تو ای خدای سبحان نافرمانی ام را خوش نمی داشتی و آن را از من نمی خواستی ؛ لیکن پیش تر می دانستی که من با اختیار و اراده و گزینش خودم ، آن را انجام می دهم. پس با من بردباری ورزیدی و مرا به اجبار، به آن وا نداشتی و آن را به زور، بر من تحمیل نکردی و هیچ ستمی به من نکردی، ای مهربان ترینِ مهربانان! ای همراه من در گرفتاری ام، ای مونس من در تنهایی ام، ای نگهبان من در غربتم، ای صاحب من در نعمتم، ای زداینده رنجم، ای شنوای دعایم، ای ترحّم کننده بر اشکم ، ای بخشاینده لغزشم، ای خدای راستینِ من، ای تکیه گاه استوارم، ای همسایه تنگنایم، ای مولای مهربانم، ای خدای خانه عتیق (کعبه)! مرا با گشایشی نزدیک و استوارْ از سوی خودت، از کام تنگنایی ، به وسعت راه ، برون آر، و هر سختی و تنگنایی را از من ، برطرف ساز، و نسبت به آنچه در توان من یا بیرون از توان من است، کفایتم کن! خدایا! هر اندوه و غمی را از من برطرف ساز و هر غصّه و رنجی را از من برون آر، ای زداینده اندوه و برطرف سازنده غم! ای فرستنده باران، ای پاسخگوی دعای گرفتار، ای بخشاینده و مهربانِ دنیا و آخرت! بر برگزیده خود از آفریده هایت و بر دودمان پاک او، درود فرست و از من، اندوهی را که سینه ام را تنگ کرده و صبرم را به پایان آورده و چاره ام را کاسته و توانم بر آن ناتوان شده، برطرف ساز، ای زداینده هر رنج و بلا، ای دانای هر راز و پنهان، ای مهربان ترینِ مهربانان! «و همه کارم را به خدا وا می گذارم؛ همانا خداوند به بندگان ، بیناست» «و توفیقم جز از سوی خدا نیست» . «بر او تکیه کرده ام و او پروردگار عرش عظیم است» ». آن بادیه نشین گفت: با این دعا، بارها از خداوند ، آمرزش خواستم. پس اندوه و تنگناییِ مرا زدود و روزی ام را افزود و رنجم را برطرف ساخت.
.
1- .ترجمه این کلمه ، بر اساس متن کنز العمّال که صحیح تر است انجام گرفته است .
ص: 24
الإمام الصادق علیه السلام لِسُفیانَ حینَ سَأَ لَهُ أن یُعَلِّمَهُ ما لَم یَفقَه :یا أبا عَبدِ اللّهِ ، إذا جاءَکَ ما تُحِبُّ فَأَکثِر مِنَ الحَمدِ ، وإذا جاءَکَ ما تَکرَهُ فَأَکثِر مِن «لا حَولَ ولا قُوَّهَ إلّا بِاللّهِ» ، وإذَا استَبطَأتَ الرِّزقَ فَأَکثِر مِنَ الاِستِغفارِ . (1)
.
1- .إحقاق الحقّ : ج 12 ص 267 .
ص: 25
امام صادق علیه السلام خطاب به سفیان، آن گاه که از ایشان درخواست کرد که به او چیزی بیاموزد که نمی دانسته است :ای ابو عبد اللّه ! هر گاه چیزی برایت پیش آمد که دوست داری، خدا را زیاد ستایش کن، و هرگاه چیزی برایت پیش آمد که دوست نداری، زیاد «لا حَوْلَ وَ لا قُوَّهَ إلّا باللّه » بگو ، و اگر روزی ات به تأخیر افتاد، زیاد استغفار کن.
.
ص: 26
14 / 2التَّسمِیَهرسول اللّه صلی الله علیه و آله :إذا قالَ العَبدُ : «بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ» قالَ اللّهُ جَلَّ جَلالُهُ : بَدَأَ عَبدی بِاسمی ، وحَقٌّ عَلَیَّ أن اُتَمِّمَ لَهُ اُمورَهُ ، واُبارِکَ لَهُ فی أحوالِهِ . (1)
14 / 3التَّحمیدُ وَالصَّلاهُ عَلَی النَّبِیِّ صلی الله علیه و آلهرسول اللّه صلی الله علیه و آله :کُلُّ أمرٍ ذی بالٍ لا یُبدَأُ فیهِ بِحَمدِ اللّهِ وَالصَّلاهِ عَلَیَّ فَهُوَ أقطَعُ أبتَرُ ، مَمحوقٌ مِن کُلِّ بَرَکَهٍ . (2)
14 / 4الصَّلاهرسول اللّه صلی الله علیه و آله :الصَّلاهُ مِن شَرائِعِ الدّینِ ، وفیها مَرضاهُ الرَّبِّ عز و جل ، فَهِیَ مِنهاجُ الأَنبِیاءِ . ولِلمُصَلّی حُبُّ المَلائِکَهِ ، وهُدیً ، وإیمانٌ ، ونورُ المَعرِفَهِ ، وبَرَکَهٌ فِی الرِّزقِ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :ثَلاثٌ لَو یَعلَمُ النّاسُ ما فیهِنِّ ما اُخِذنَ إلّا بِسَهمَهٍ ؛ حِرصا عَلی ما فیهِنَّ مِنَ الخَیرِ وَالبَرَکَهِ : التَّأذینُ بِالصَّلاهِ ، وَالتَّهجیرُ بِالجَماعاتِ ، وَالصَّلاهُ فی أوَّلِ الصُّفوفِ . (4)
.
1- .عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 1 ص 300 ح 59 ، الأمالی للصدوق : ص 239 ح 253 کلاهما عن یوسف بن محمّد بن زیاد وعلیّ بن محمّد بن سیّار عن أبویهما عن الإمام العسکری عن آبائه علیهم السلام ، بحارالأنوار : ج 92 ص 226 ح 3 .
2- .کنزالعمّال : ج 1 ص 558 ح 2510 نقلاً عن الرهاوی عن أبی هریره .
3- .الخصال : ص 522 ح 11 عن ضمره بن حبیب ، بحارالأنوار : ج 82 ص 231 ح 56 .
4- .کنزالعمّال : ج 15 ص 814 ح 43235 نقلاً عن ابن النجّار عن أبی هریره وج 16 ص 235 ح 44290 .
ص: 27
14 / 2 بسم اللَّه گفتن
14 / 3 حمد گفتن و صلوات فرستادن
14 / 4 نماز
14 / 2بسم اللّه گفتنپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر گاه بنده بگوید: بسم اللّه الرحمن الرحیم، خدای متعال می گوید : «بنده من با نام من آغاز کرد. بر من است که کارهایش را به انجام رسانم و او را در همه حال، برکت دهم».
14 / 3حمد گفتن و صلوات فرستادنپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر امر مهمّی که با حمد خداوند و درود فرستادن بر من آغاز نشود ، بریده و ناقص و تهی از هر برکت است.
14 / 4نمازپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :نماز، از آیین های دین است و رضای پروردگار، در آن است و آن، راه پیامبران است. برای نمازگزار ، محبّت فرشتگان، هدایت، ایمان، فروغ معرفت، و برکت در روزی است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :سه کار است که اگر مردم می دانستند چه [ثوابی] در آنهاست، آن سه کار جز با قرعه افکندن ، به دست نمی آمد (1) ، به شوق خیر و برکتی که در آنهاست: اذان گفتن برای نماز ، شتافتن به سوی [نماز] جماعت، و [ خواندن ]نماز در صف اوّل .
.
1- .یعنی همگان برای انجام دادن آنها می شتافتند و در نتیجه ، لازم می آمد که قرعه کشی شود .
ص: 28
الکافی عن إسحاق بن یزید :قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام : جُعِلتُ فِداکَ ، یَسبِقُنِی الإِمامُ بِالرَّکعَهِ فَتَکونُ لی واحِدَهٌ ولَهُ ثِنتانِ ؛ فَأَتَشَهَّدُ کُلَّما قَعَدتُ؟ فَقالَ : نَعَم ؛ فَإِنَّمَا التَّشَهُّدُ بَرَکَهٌ . (1)
14 / 5صَلاهُ اللَّیلِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :صَلاهُ اللَّیلِ مَرضاهٌ لِلرَّبِّ ، وحُبُّ المَلائِکَهِ ، وسُنَّهُ الأَنبِیاءِ ، ونورُ المَعرِفَهِ ، وأَصلُ الإِیمانِ ، وراحَهُ الأَبدانِ ، وکَراهِیَهٌ لِلشَّیطانِ ، وسِلاحٌ عَلَی الأَعداءِ ، وإجابَهٌ لِلدُّعاءِ ، وقَبولُ الأَعمالِ ، وبَرَکَهٌ فِی الرِّزقِ . (2)
الإمام الصادق علیه السلام :صَلاهُ اللَّیلِ تُحَسِّنُ الوَجهَ ، وتُحَسِّنُ الخُلُقَ ، وتُطَیِّبُ الرّیحَ ، وتُدِرُّ الرِّزقَ . (3)
عنه علیه السلام :کَذَبَ مَن زَعَمَ أنَّهُ یُصَلّی بِاللَّیلِ ویَجوعُ بِالنَّهارِ! إنَّ اللّهَ تَعالی ضَمِنَ بِصَلاهِ اللَّیلِ قوتَ النَّهارِ . (4)
.
1- .الکافی : ج 3 ص 381 ح 3 ، تهذیب الأحکام : ج 3 ص 270 ح 779 .
2- .إرشاد القلوب : ص 191 عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، بحارالأنوار : ج 87 ص 161 ح 52 .
3- .ثواب الأعمال : ص 64 ح 8 عن معاویه بن عمّار الدهنی ، الدعوات : ص 77 ح 184 ، بحارالأنوار : ج 87 ص 153 ح 31 .
4- .تهذیب الأحکام : ج 2 ص 120 ح 456 ، ثواب الأعمال : ص 64 ح 5 کلاهما عن عمر بن علیّ عن عمّه [محمّد بن عمر ]عمّن حدّثه ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 1 ص 474 ح 1371 ، بحارالأنوار : ج 87 ص 153 ح 31 .
ص: 29
14 / 5 نماز شب
الکافی به نقل از اسحاق بن یزید :به امام صادق علیه السلام گفتم : امامِ جماعت، از من یک رکعت ، جلوتر است، [بدین ترتیب که ]رکعت اوّل من و رکعت دوم اوست . آیا هر گاه نشستم ، تشهّد بخوانم؟ فرمود: «آری ، همانا تشهّد ، برکت است».
14 / 5نماز شبپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :نماز شب، [موجب] رضایت پروردگار ، دوستی با فرشتگان، سنّت پیامبران ، فروغ معرفت ، ریشه ایمان ، آسایش بدن ها، مایه ناراحتی شیطان ، سلاحی بر ضدّ دشمنان ، و مایه اجابت دعا و قبولی اعمال و برکت در روزی است.
امام صادق علیه السلام :نماز شب ، چهره را زیبا ، اخلاق را نیکو ، بو را خوش ، و روزی را سرشار می کند.
امام صادق علیه السلام :دروغ می گوید آن که می گوید نماز شب می خواند و با این حال ، در روز ، گرسنه است ؛ چرا که خدای متعال به سبب نماز شب ، روزیِ روز را تضمین کرده است.
.
ص: 30
14 / 6الحَجّرسول اللّه صلی الله علیه و آله :حُجّوا تَستَغنوا . (1)
الإمام زین العابدین علیه السلام :حُجّوا وَاعتَمِروا ؛ تَصِحَّ أبدانُکُم ، وتَتَّسِع أرزاقُکُم . (2)
راجع : ص هذه الموسوعه : ج 12 ص 384 (البرکه / الفصل الثالث : ما یوجب برکه العمر / نیّه الحجّ بعد الرجوع من مکّه) . الخیر والبرکه فیالکتاب والسنّه: ص 148 (الفصل الثانی : أسباب البرکه / ما یوجب برکه العمر / استمرار الحجّ والعمره) .
14 / 7الدُّعاءُ لِبَرَکَهِ المَنزِلِالکتاب« وَ قُل رَّبِّ أَنزِلْنِی مُنزَلًا مُّبَارَکًا وَأَنتَ خَیْرُ الْمُنزِلِینَ » . (3)
الحدیثرسول اللّه صلی الله علیه و آله لِعَلِیٍّ علیه السلام :یا عَلِیُ ، إذا نَزَلتَ مَنزِلاً فَقُل : اللّهُمَّ أنزِلنی مُنزَلاً مُبارَکا وأَنتَ خَیرُ المُنزِلینَ . (4)
.
1- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 265 ح 2387 ،المحاسن : ج 2 ص 79 ح 1203 کلاهما عن السکونی عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله ، دعائم الإسلام : ج 1 ص 342 عن الإمام علیّ علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 99 ص 11 ح 30؛ المصنّف لعبدالرزّاق : ج 5 ص 11 ح 8819 عن صفوان بن سلیم ، الفردوس : ج 2 ص 130 ح 2663 عن ابن عمر ، کنزالعمّال : ج 5 ص 10 ح 11822 .
2- .الکافی : ج 4 ص 252 ح 1 عن خالد القلانسی عن الإمام الصادق علیه السلام ، ثواب الأعمال : ص 70 ح 3 عن علیّ بن أسباط رفعه إلی الإمام الصادق علیه السلام ، الدعوات : ص 76 ح 181 وفیهما «أجسامکم» بدل «أبدانکم» ، بحارالأنوار : ج 99 ص 25 ح 106 .
3- .المؤمنون : 29 .
4- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 298 ح 2508 ، المحاسن : ج 2 ص 124 ح 1345 عن الإمام الکاظم عن أبیه عن جدّه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله ، الخصال : ص 634 ح 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه عن الإمام علیّ علیهم السلام ، تحف العقول : ص 122 عن الإمام علیّ علیه السلام و لیس فیهما «یا علیّ ، إذا نزلت منزلاً» ، بحارالأنوار : ج 76 ص 248 ح 42 .
ص: 31
14 / 6 حج
14 / 7 دعای برکت منزل
14 / 6حجپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :حج بگزارید تا بی نیاز شوید.
امام زین العابدین علیه السلام :حج و عمره بگزارید تا بدن هایتان سالم و روزی هایتان افزون گردد.
ر . ک : همین دانش نامه : ج 12 ص 385 (برکت / فصل سوم : آنچه موجب برکت عمر است / نیّت دوباره به حج رفتن بعد از برگشتن) . و خیر و برکت از نگاه قرآن و حدیث : ص 149 (فصل سوم : اسباب نیکی / ریشه های عملی و اخلاقی / استمرار حج و عمره .
14 / 7دعای برکت منزلقرآن«و بگو : پروردگارا! مرا در منزلگاهی خجسته فرود آور ، و تو بهترینِ فرود آورندگانی» .
حدیثپیامبر خدا صلی الله علیه و آله به امام علی علیه السلام :ای علی! هر گاه در جایی فرود آمدی ، بگو : «خدایا! مرا در منزلگاهی خجسته فرود آور ، و تو بهترینِ فرود آورندگانی» .
.
ص: 32
14 / 8الدُّعاءُ لِبَرَکَهِ الرِّزقِالکتاب«إِذْ قَالَ الْحَوَارِیُّونَ یَاعِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ هَلْ یَسْتَطِیعُ رَبُّکَ أَن یُنَزِّلَ عَلَیْنَا مَائِدَهً مِّنَ السَّمَاءِ قَالَ اتَّقُواْ اللَّهَ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ * قَالُواْ نُرِیدُ أَن نَّأْکُلَ مِنْهَا وَتَطْمَئِنَّ قُلُوبُنَا وَنَعْلَمَ أَن قَدْ صَدَقْتَنَا وَنَکُونَ عَلَیْهَا مِنَ الشَّاهِدِینَ * قَالَ عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنزِلْ عَلَیْنَا مَائِدَهً مِّنَ السَّمَاءِ تَکُونُ لَنَا عِیدًا لِّأَوَّلِنَا وَءَاخِرِنَا وَءَایَهً مِّنکَ وَارْزُقْنَا وَأَنتَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ» . (1)
الحدیثرسول اللّه صلی الله علیه و آله :إنَّ اللّهَ أنزَلَ مائِدَهً عَلی عیسی علیه السلام ، وبارَکَ لَهُ فی أربَعَهِ أرغِفَهٍ وسُمَیکاتٍ حَتّی أکَلَ وشَبِعَ مِنها أربَعَهُ آلافٍ وسَبعُمِئَهٍ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :اللّهُمَّ اغفِر لی ذَنبی ، ووَسِّع لی فی رِزقی ، وبارِک لی فی ما رَزَقتَنی . (3)
الإمام زین العابدین علیه السلام :اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِهِ ، وَامنَعنی مِنَ السَّرَفِ ، وحَصِّن رِزقی مِنَ التَّلَفِ ، ووَفِّر مَلَکَتی بِالبَرَکَهِ فیهِ . (4)
عنه علیه السلام فی مُناجاتِهِ :اللّهُمَّ رَبَّ العالَمینَ ، وأَحکَمَ الحاکِمینَ ، وأَرحَمَ الرّاحِمینَ ، أسأَ لُکَ مِنَ الشَّهادَهِ أقسَطَها ... ومِنَ الزِّیاداتِ أتَمَّها ، ومِنَ البَرَکاتِ أعَمَّها ، ومِنَ الصّالِحاتِ أعظَمَها . (5)
.
1- .المائده : 112 114 .
2- .التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکریّ علیه السلام : ص 195 ح 91 ، بحارالأنوار : ج 14 ص 249 ح 37 .
3- .سنن الترمذی : ج 5 ص 527 ح 3500 عن أبی هریره ، مسند ابن حنبل : ج 5 ص 578 ح 16599 وفیه «داری» بدل «رزقی» وج 9 ص 61 ح 23248 وفیه «ذاتی» بدل «فی رزقی» وکلاهما عن عبید بن القعقاع ، المصنف لابن أبی شیبه : ج 7 ص 62 ح 2 عن أبی موسی وفیه «داری» بدل «رزقی» .
4- .الصحیفه السجّادیّه : ص 86 الدعاء 20 .
5- .بحارالأنوار : ج 94 ص 155 ح 22 نقلاً عن کتاب أنیس العابدین .
ص: 33
14 / 8 دعای برکت روزی
14 / 8دعای برکت روزیقرآن«آن گاه که حواریان گفتند : ای عیسی بن مریم! آیا پروردگارت می تواند از آسمان ، مائده ای (طعامی) بر ما فرود آورد؟ گفت : «اگر ایمان دارید ، از خدا پروا کنید» . گفتند : می خواهیم از آن بخوریم و دل هایمان اطمینان یابد و بدانیم که به ما راست گفته ای و از گواهانِ بر آن باشیم . عیسی بن مریم گفت : «خدایا ، پروردگارا! بر ما طعامی از آسمان فرو فرست تا برای اوّل و آخر ما ، عید باشد و نشانه ای از تو ؛ و ما را روزی بده ، و تو بهترینِ روزی دهندگانی»» .
حدیثپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خداوند ، سفره ای بر عیسی علیه السلام فرو فرستاد و به چهار گرده نان و چند ماهی کوچک او چندان برکت داد که چهار هزار و هفتصد نفر ، از آن خوردند و سیر شدند.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خدایا! گناهانم را بیامرز و روزی ام را وسعت بخش و در آنچه به من روزی داده ای، برکت قرار بده .
امام زین العابدین علیه السلام :خدایا! بر محمّد و خاندان او درود فرست و مرا از اسراف ، دور بدار و روزیِ مرا از تلف شدن ، نگه دار و دارایی ام را با برکت دادن در آن ، افزون بگردان .
امام زین العابدین علیه السلام در مناجات خویش :خدایا ، ای پروردگار جهانیان، ای برترینِ داوران ، و ای مهربان ترینِ مهربانان! از گواهی، عادلانه ترینش را ... و از افزوده ها ، کامل ترینش را ، و از برکت ها ، فراگیرترینش را ، و از کارهای شایسته ، بزرگ ترینش را از تو می خواهم.
.
ص: 34
الإمام الصادق علیه السلام فی دُعائِهِ عِندَ زِیارَهِ أمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام :... اللّهُمَّ وأَوسِع لِفَقیرِنا مِن سَعَتِکَ ما قَضَیتَ عَلی نَفسِکَ ، وَالهُدی ما أبقَیتَنا ، وَالکَرامَهَ ما أحیَیتَنا ، وَالکَرامَهَ إذا تَوَفَّیتَنا ، وَالحِفظَ فی ما یَبقی مِن عُمُرِنا ، وَالبَرَکَهَ فی ما رَزَقتَنا . (1)
عنه علیه السلام فِی الدُّعاءِ بَعدَ الصَّلاهِ الکامِلَهِ :اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، وما قَسَمتَ لی مِن قِسمٍ أو رَزَقتَنی مِن رِزقٍ فَاجعَلهُ حَلالاً طَیِّبا ، واسِعا مُبارَکا ، قَریبَ المَطلَبِ ، سَهلَ المَأخَذِ ، فی یُسرٍ مِنکَ وعافِیَهٍ ، وسَلامَهٍ وسَعادَهٍ ، إنَّکَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ . (2)
14 / 9الدُّعاءُ لِبَرَکَهِ الزَّواجِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :إذا زُفَّت إلَی الرَّجُلِ زَوجَتُهُ واُدخِلَت إلَیهِ فَلیُصَلِّ رَکعَتَینِ ، وَلیَمسَح عَلی ناصِیَتِها ، ثُمَّ لیَقُل : اللّهُمَّ بارِک لی فی أهلی وبارِک لَها فِیَ ، وما جَمَعتَ بَینَنا فَاجمَع بَینَنا فی خَیرٍ ویُمنٍ وبَرَکَهٍ ، وإذا جَعَلتَها فُرقَهً فَاجعَلها فُرقَهً إلی کُلِّ خَیرٍ . ثُمَّ لیَقُل : الحَمدُ للّهِِ الَّذی هَدی ضَلالَتی ، وأَغنی فَقری ، ونَعَشَ خُمولی ، وأَعَزَّ ذِلَّتی ، وآوی عَیلَتی ، وزَوَّجَ عُزبَتی ، وأَخدَمَ مِهنَتی ، وآنَسَ وَحشَتی ، ورَفَعَ خَسیسَتی ؛ حَمدا کَثیرا طَیِّبا مُبارَکا عَلی ما أعطَیتَ یا رَبِّ ، وعَلی ما قَسَمتَ ، وعَلی ما أکرَمتَ . (3)
.
1- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 36 ح 74 عن یونس بن ظبیان .
2- .جمال الاُسبوع : ص 198 ، بحارالأنوار : ج 89 ص 377 ح 66 .
3- .دعائم الإسلام : ج 2 ص 210 ح 772 ، الجعفریّات : ص 109 عن الإمام الکاظم عن آبائه علیهم السلام نحوه ، بحارالأنوار : ج 103 ص 268 ح 18 .
ص: 35
14 / 9 دعای برکت ازدواج
امام صادق علیه السلام در دعای خویش به هنگام زیارت امیر مؤمنان علیه السلام :پروردگارا! از گشایش خویش ، آنچه را بر خود حتمی ساخته ای ، برای فقیرِ ما گشایش بخش ، و تا ما را باقی داشته ای ، هدایتمان کن ، و ما را با کرامت، زنده بدار ، و ما را با کرامت ، بمیران ، و ما را در باقی مانده عمرمان نگه دار ، و در آنچه روزی مان داده ای، برکت قرار بده .
امام صادق علیه السلام در دعای پس از نماز کامل :خدایا! بر محمّد و خاندان محمّد ، درود فرست و آنچه را برایم تقسیم کرده ای یا روزی نموده ای ، حلال و پاک و فراوان و بابرکت و دست یافتنی و آسان به دست آمدنی قرار بده ، به همراه آسانی و عافیت و تن درستی و سعادت از سوی خود ؛ همانا تو بر هر چیز ، توانایی.
14 / 9دعای برکت ازدواجپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :[در شب زفاف،] هر گاه همسرِ کسی را نزد او فرستادند ، دو رکعت نماز بخواند و دست بر پیشانی زن بکشد و بگوید : «خدایا! برای من در همسرم و برای همسرم در من ، برکت قرار ده و تا آن گاه که میان ما را جمع می کنی ، با خیر و خُجستگی و برکت باشد ، و اگر میان ما جدایی انداختی ، جدایی را به سوی هر نیکی قرار بده» . سپس بگوید : «سپاس ، خدایی را که از گم راهی ، هدایتم نمود ، فقرم را برطرف ساخت ، بی حالیِ مرا نشاط بخشید ، ذلّتم را عزّت قرار داد ، از تنگ دستی پناهم داد ، مرا از بی همسری در آورد ، حرفه ای را به خدمت من گماشت ، تنهایی ام را مونس بخشید ، و پستی ام را رفعت بخشید ؛ سپاسی فراوان ، پاک و خجسته برای آنچه عطا کردی ای پروردگار من و برای آنچه قسمت (روزی) نمودی و برای آنچه کرامت بخشیدی».
.
ص: 36
الکافی عن أبی عبد اللّه البرقیّ رفعه :لَمّا زَوَّجَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله فاطِمَهَ علیهاالسلام قالوا : بِالرِّفاءِ وَالبَنینَ ، فَقالَ : لا بَل عَلَی الخَیرِ وَالبَرَکَهِ . (1)
عمل الیوم واللیله للنسائی عن ابن بریده عن أبیه :إنَّ نَفَرا مِنَ الأَنصارِ قالوا لِعَلِیٍ علیه السلام : عِندَکَ فاطِمَهُ؟ فَدَخَلَ عَلَی النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله فَسَلَّمَ عَلَیهِ ، فَقالَ : ما حاجَهُ ابنِ أبی طالِبٍ؟ قالَ : ذَکَرتُ فاطِمَهَ بِنتَ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله ، قالَ : مَرحَبا وأَهلاً ، لَم یَزِدهُ عَلَیها ، فَخَرَجَ إلَی الرَّهطِ مِنَ الأَنصارِ یَنتَظِرونَهُ ، فَقالوا : ما وَراءَکَ؟ قالَ : ما أدری ، غَیرَ أنَّهُ قالَ لی : مَرحَبا وأَهلاً ، قالوا : یَکفیکَ مِن رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله إحداهُما ؛ قَد أعطاکَ الأَهلَ وأَعطاکَ الرُّحبَ . فَلَمّا کانَ بَعدَ ذلِکَ بَعدَما زَوَّجَهُ قالَ : یا عَلِیُّ ، إنَّهُ لابُدَّ لِلعُرسِ مِن وَلیمَهٍ . قالَ سَعدٌ : عِندی کَبشٌ ، وجَمَعَ لَهُ رَهطٌ مِنَ الأَنصارِ آصُعا مِن ذُرَهٍ . قالَ : فَلَمّا کانَ لَیلَهُ البِناءِ قالَ : لا تُحدِث شَیئا حَتّی تَلقانی ، فَدَعَا النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله بِماءٍ فَتَوَضَّأَ مِنهُ ثُمَّ أفرَغَهُ عَلی عَلِیٍ ، فَقالَ : اللّهُمَّ بارِک فیهِما ، وبارِک عَلَیهِما ، وبارِک لَهُما فی شِبلِهِما . (2)
الکافی عن أبی بصیر :قالَ لی أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام : إذا تَزَوَّجَ أحَدُکُم کَیفَ یَصنَعُ؟ قُلتُ : لا أدری ، قالَ : إذا هَمَّ بِذلِکَ فَلیُصَلِّ رَکعَتَینِ ویَحمَدِ اللّهَ ، ثُمَّ یَقولُ : اللّهُمَّ إنّی اُریدُ أن أتَزَوَّجَ ، فَقَدِّر لی مِنَ النِّساءِ أعَفَّهُنَّ فَرجا ، وأَحفَظَهُنَّ لی فی نَفسِها وفی مالی ، وأَوسَعَهُنَّ رِزقا ، وأَعظَمَهُنَّ بَرَکَهً . (3)
.
1- .الکافی : ج 5 ص 568 ح 52 ، بحارالأنوار : ج 43 ص 144 ح 46 وراجع : کنزالعمّال : ج 16 ص 484 ح 45571 و 45572 .
2- .عمل الیوم واللیله للنسائی : ص 253 ح 258 ، عمل الیوم واللیله لابن السنی : ص 214 ح 605 وفیه إلی «وأعطاک الرحب» ، المعجم الکبیر : ج 2 ص 20 ح 1153 وفیه «بنائهما» بدل «شبلهما» ، الصواعق المحرقه : ص 234 وفیه «نسلهما» بدل «شبلهما» ، کنزالعمّال : ج 13 ص 681 ح 37745 نقلاً عن الرویانی وابن عساکر ؛ کشف الغمّه : ج 1 ص 365 ، بحارالأنوار : ج 43 ص 137 ح 34 .
3- .الکافی : ج 3 ص 482 ح 2 وج 5 ص 501 ح 3 عن أبی بصیر عن الإمام الباقر علیه السلام ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 394 ح 4387 ، تهذیب الأحکام : ج 7 ص 407 ح 1627 وفیه «فأقدر» بدل «فقدّر» .
ص: 37
الکافی به نقل از ابو عبد اللّه برقی :چون پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فاطمه علیهاالسلام را به همسری داد ، گفتند : با سازش و با اولاد باشد! فرمود : «نه ؛ بلکه [بگویید :] با خیر و با برکت باشد!».
عمل الیوم و اللیله ، نسایی به نقل از ابو بریده ، از پدرش :گروهی از انصار به علی علیه السلام گفتند : آیا فاطمه نزد توست؟ [علی علیه السلام ] نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و سلام داد . پیامبر صلی الله علیه و آله پرسید : «پسر ابو طالب ، چه کار دارد؟» . گفت : [ برای ازدواج، ]به یاد فاطمه دختر پیامبر خدا ، افتادم. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود : «خوش آمدی!» و بیش از آن نفرمود . علی علیه السلام نزد آن گروه از انصار که منتظرش بودند ، باز گشت. گفتند : چه خبر؟ گفت : نمی دانم ، جز این که به من فرمود : «خوش آمدی!» . گفتند : از پیامبر خدا ، یکی از این دو برای تو بس است . او به تو ، هم همسر داده و هم گشایش. پس از آن ، آن هنگام که پیامبر صلی الله علیه و آله علی علیه السلام را همسر می داد ، فرمود : «ای علی! برای عروسی ، مهمانی لازم است» . سعد گفت : من قوچی دارم . نیز گروهی از انصار ، چند صاع (1) ذرّت فراهم آوردند. چون شب عروسی شد ، پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود : «کاری نکن ، تا مرا دیدار کنی» و آن گاه آبی طلبید و با آن ، وضو گرفت . سپس آن را به روی علی علیه السلام ریخت و چنین دعا کرد : «خدایا! بر این دو ، مبارک گردان . بر این دو ، مبارک گردان ، و برای این دو و فرزندانشان مبارک گردان» .
الکافی به نقل از ابو بصیر :امام صادق علیه السلام به من فرمود : «وقتی یکی از شما ازدواج می کند ، چه می کند؟» . گفتم : نمی دانم . فرمود : «هر گاه به ازدواج تصمیم گرفت ، دو رکعت نماز بخواند و خدا را سپاس گوید . سپس بگوید : خداوندا! من می خواهم ازدواج کنم . از زنان ، آن را که پاک دامن تر ، خودنگهدارتر ، مال نگهدارتر ، خوش روزی تر ، و بابرکت تر است ، برایم مقدّر ساز » .
.
1- .صاع ، پیمانه ای است که چهار مُد بگیرد . هر مد ، یک چارک (حدود ده سیر) است .
ص: 38
14 / 10الدُّعاءُ لِبَرَکَهِ الصَّبِیِّسنن أبی داود عن عائشه :کانَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله یُؤتی بِالصِّبیانِ ، فَیَدعو لَهُم بِالبَرَکَهِ . (1)
فضائل الصحابه لابن حنبل عن مدرک أبی الحجّاج :رَأَیتُ عَلِیّا لَهُ وَفرَهٌ ، واُتِیَ بِصَبِیٍ فَبَرَکَ عَلَیهِ ومَسَحَ عَلی رَأسِهِ . (2)
14 / 11الدُّعاءُ لِبَرَکَهِ الزَّرعِالإمام الصادق علیه السلام :إذا أرَدتَ أن تَزرَعَ زَرعا فَخُذ قَبضَهً مِنَ البَذرِ وَاستَقبِلِ القِبلَهَ وقُل : «أَفَرَءَیْتُم مَّا تَحْرُثُونَ * ءَأَنتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ» (3) ثَلاثَ مَرّاتٍ ، ثُمَّ تَقولُ : «بَلِ اللّهُ الزّارِعُ» ثَلاثَ مَرّاتٍ ، ثُمَّ قُل : «اللّهُمَّ اجعَلهُ حَبّا مُبارَکا وَارزُقنا فیهِ السَّلامَهَ» ثُمَّ انثُرِالقَبضَهَ الَّتی فی یَدِکَ فِی القَراحِ . (4)
14 / 12الدُّعاءُ لِبَرَکَهِ الیَومِرسول اللّه صلی الله علیه و آله کانَ یَقولُ عِندَ استیقاظِهِ مِن نَومِهِ :اللّهُمَّ إنّی أسأَ لُکَ خَیرَ هذَا الیَومِ ونورَهُ ، وهُداهُ وبَرَکَتَهُ ، وطَهورَهُ ومُعافاتَهُ ، اللّهُمَّ إنّی أسأَ لُکَ خَیرَهُ وخَیرَ ما فیهِ ، وأَعوذُ بِکَ مِن شَرِّهِ وشَرِّ ما بَعدَهُ . (5)
.
1- .سنن أبی داود : ج 4 ص 328 ح 5106 .
2- .فضائل الصحابه لابن حنبل : ج 2 ص 556 ح 937 .
3- .الواقعه : 63 و 64 .
4- .الکافی : ج 5 ص 262 ح 1 عن ابن بکیر ، مکارم الأخلاق : ج 2 ص 161 ح 2394 ، بحارالأنوار : ج 103 ص 67 ح 18 نقلاً عن کشف الغمّه وکلاهما عن الإمام الباقر علیه السلام نحوه .
5- .مکارم الأخلاق : ج 1 ص 94 ح 181 ، بحارالأنوار : ج 16 ص 253 .
ص: 39
14 / 10 دعای برکت کودک
14 / 11 دعای برکت کِشت
14 / 12 دعای برکت روز
14 / 10دعای برکت کودکسنن أبی داوود به نقل از عایشه :کودکان را نزد پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می آوردند . ایشان برای آنان دعا می کرد که برکت یابند .
فضائل الصحابه، ابن حنبل به نقل از مُدرک (پدر حَجّاج) :علی علیه السلام را دیدم که موی سرش تا گوشش رسیده بود . کودکی را نزد او آوردند . او تبرّکش نمود و بر سرش دست کشید.
14 / 11دعای برکت کِشتامام صادق علیه السلام :هر گاه خواستی زراعت کنی ، مشتی از بذر را بگیر ، رو به قبله بِایست و سه بار بگو : «آیا آنچه را کِشت می کنید، ملاحظه کرده اید؟ آیا شما آن را [ بی یاری ما ]می کارید ، یا ماییم که زراعت می کنیم؟» . آن گاه سه بار می گویی : «بلکه خداست که می کارد». سپس بگو : «خدایا! آن را دانه ای بابرکت قرار ده و به ما در آن ، سلامت بخش» . آن گاه آن مشت [بذر] را که در دست توست ، به مزرعه بیفشان.
14 / 12دعای برکت روزپیامبر خدا صلی الله علیه و آله وقتی از خواب بیدار می شد، این دعا را می خوانْد :پروردگارا ! از تو خیر و روشنی ، و هدایت و برکت ، و پاکی و عافیتِ این روز را می طلبم . خدایا! از تو خیرِ این روز و خیر آنچه را در آن است ، می خواهم و از شرّ این روز و شرّ آنچه پس از آن است ، به تو پناه می برم .
.
ص: 40
الإمام الصادق علیه السلام لِعَمّارٍ السّاباطِیِّ :تَقولُ إذا طَلَعَ الفَجرُ : الحَمدُ للّهِِ فالِقِ الإِصباحِ ، سُبحانَ رَبِّ المَساءِ وَالصَّباحِ ، اللّهُمَّ صَبِّح آلَ مُحَمَّدٍ بِبَرَکَهٍ وعافِیَهٍ ، وسُرورٍ وقُرَّهِ عَینٍ ، اللّهُمَّ إنَّکَ تُنَزِّلُ بِاللَّیلِ وَالنَّهارِ ما تَشاءُ ، فَأَنزِل عَلَیَ وعَلی أهلِ بَیتی مِن بَرَکَهِ السَّماواتِ وَالأَرضِ ، رِزقا حَلالاً ، طَیِّبا واسِعا ، تُغنینی بِهِ عَن جَمیعِ خَلقِکَ . (1)
الإمام الکاظم علیه السلام :اللّهُمَّ ولِکُلِّ مُتَوَسِّلٍ ثَوابٌ ، ولِکُلِّ ذی شَفاعَهٍ حَقٌّ ، فَأَسأَ لُکَ بِمَن جَعَلتَهُ إلَیکَ سَبَبی ، وقَدَّمتَهُ أمامَ طَلِبَتی ، أن تُعَرِّفَنی بَرَکَهَ یَومی هذا وعامی هذا وشَهری هذا . (2)
14 / 13الدُّعاءُ لِبَرَکَهِ الشَّهرِالإمام علیّ علیه السلام :إذا رَأَیتَ الهِلالَ فَلا تَبرَح وقُل : اللّهُمَّ إنّی أسأَ لُکَ خَیرَ هذَا الشَّهرِ ، وفَتحَهُ ونورَهُ ونَصرَهُ وبَرَکَتَهُ وطَهورَهُ ورِزقَهُ ، وأَسأَ لُکَ خَیرَ ما فیهِ وخَیرَ ما بَعدَهُ ، وأَعوذُ بِکَ مِن شَرِّ ما فیهِ وشَرِّ ما بَعدَهُ ، اللّهُمَّ أدخِلهُ عَلَینا بِالأَمنِ وَالإِیمانِ ، وَالسَّلامَهِ وَالإِسلامِ ، وَالبَرَکَهِ وَالتَّوفیقِ لِما تُحِبُّ وتَرضی . (3)
.
1- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 1 ص 501 ح 1438 عن عمّار بن موسی الساباطی ، مصباح المتهجّد : ص 199 ح 282 من دون إسنادٍ إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام و لیس فیه «حلالاً طیّبا» ، بحارالأنوار : ج 87 ص 356 ح 23 و 24 .
2- .مُهَج الدعوات : ص 283 عن علیّ بن مهزیار وص 305 عن یونس بن بکیر عن الإمام الرضا علیه السلام و فیه «وسیلتی إلیک» بدل «إلیک سببی» ، بحارالأنوار : ج 94 ص 183 ح 11 وص 348 ح 4 .
3- .الکافی : ج 4 ص 76 ح 8 ، تهذیب الأحکام : ج 4 ص 197 ح 564 ولیس فیه «وفتحه» وکلاهما عن الحسین بن مختار مرفوعا ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 100 ح 1845 ، مصباح المتهجّد : ص 541 ح 627 ، المصباح للکفعمی : ص 745 ولیس فیهما «وفتحه» وراجع : کنزالعمّال : ج 8 ص 596 ح 24310 .
ص: 41
14 / 13 دعای برکت ماه
امام صادق علیه السلام به عمّار ساباطی :وقتی صبح دمید ، می گویی : «سپاس ، خدایی را که شکافنده صبح است . منزّه است پروردگار شام و بامداد . خدایا! بامدادِ خاندان محمّد را با برکت و عافیت و خوشی و چشم روشنی، قرار بده . خدایا! تو در شب و روز ، آنچه می خواهی ، فرو می فرستی . پس بر من و خانواده ام، از برکت آسمان ها و زمین ، روزی ای حلال و پاک و گسترده نازل بگردان که مرا به سبب آن ، از همه آفریده هایت بی نیاز سازی» .
امام کاظم علیه السلام :خدایا! هر توسّل جویی ، پاداشی دارد و هر صاحب شفاعتی ، حقّی . تو را می خوانم ، به حقّ آن کسی که او را برای من وسیله (دستاویز) قرار داده ای و او را در پیشگاه خواسته ام مقدّم داشته ای، که برکت امروز و امسال و این ماه را به من بشناسانی .
14 / 13دعای برکت ماهامام علی علیه السلام :هر گاه ماه نو را دیدی ، همان دم بگو : «پروردگارا ! از تو ، خیر و گشایش و روشنی و یاری و برکت و پاکی و روزیِ این ماه را می خواهم ، و از تو ، خیر آنچه را در این ماه و پس از آن است ، می طلبم ، و از شرّ این ماه و آنچه پس از آن است ، به تو پناه می برم. خدایا! آن را با ایمنی ، ایمان ، تن درستی ، اسلام ، برکت ، و توفیق بر آنچه دوست داری و می پسندی ، بر ما وارد کن» .
.
ص: 42
رسول اللّه صلی الله علیه و آله إذا رَأَی الهِلالَ :اللّهُمَّ بارِک لَنا فی شَهرِنا هذَا الدّاخِلِ . (1)
شعب الإیمان عن أنس :کانَ النَّبِیُ صلی الله علیه و آله إذا دَخَلَ رَجَبٌ قالَ : اللّهُمَّ بارِک لَنا فی رَجَبٍ وشَعبانَ ، وبَلِّغنا رَمَضانَ . (2)
الإمام زین العابدین علیه السلام مِن دُعائِهِ إذا نَظَرَ إلَی الهِلالِ :أسأَلُ اللّهَ رَبّی ورَبَّکَ ، وخالِقی وخالِقَکَ ، ومُقَدِّری ومُقَدِّرَکَ ، ومُصَوِّری ومُصَوِّرَکَ ، أن یُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِهِ ، وأَن یَجعَلَکَ هِلالَ بَرَکَهٍ لا تَمحَقُهَا الأَیّامُ ... هِلالَ سَعدٍ لا نَحسَ فیهِ ، ویُمنٍ لا نَکَدَ مَعَهُ . (3)
14 / 14الدُّعاءُ لِبَرَکَهِ القَضاءِ وَالقَدَرِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :اللّهُمَّ اجعَلنی أخشاکَ حَتّی کَأَنّی أراکَ أبَدا حَتّی ألقاکَ ، وأَسعِدنی بِتَقواکَ ولا تُشقِنی بِمَعصِیَتِکَ ، وخِر لی فی قَضائِکَ وبارِک لی فی قَدَرِکَ ، حَتّی لا اُحِبَّ تَعجیلَ ما أخَّرتَ ولا تَأخیرَ ما عَجَّلتَ . (4)
.
1- .تاریخ دمشق : ج 12 ص 239 ح 2931 عن زیاد ؛ الإقبال : ج 1 ص 66 عن الإمام الصادق علیه السلام ولیس فیه «الداخل» .
2- .شُعَب الإیمان : ج 3 ص 375 ح 3815 ، المعجم الأوسط : ج 4 ص 189 ح 3939 ، مسند ابن حنبل : ج 1 ص 557 ح 2346 وفیه «إذا دخل رجل» بدل «إذا دخل رجب» و «وبارک لنا فی» بدل «وبلّغنا» ، کنزالعمّال : ج 7 ص 79 ح 18049 ؛ الإقبال : ج 3 ص 173 وفیه «إذا رأی هلال رجب» بدل «إذا دخل رجب» ، بحارالأنوار : ج 98 ص 376 ح 1 .
3- .الصحیفه السجّادیّه : ص 163 الدعاء 43 ، المصباح للکفعمی : ص 746 ، الأمالی للطوسی : ص 496 ح 1086 عن إسحاق بن جعفر عن الإمام الکاظم عن أبیه عن جدّه عنه علیهم السلام ، مصباح المتهجّد : ص 542 ح 628 وفیهما من «جعلک اللّه هلال برکه ...» ، بحارالأنوار : ج 96 ص 379 ح 4 .
4- .المعجم الأوسط : ج 6 ص 121 ح 5982 عن أبی هریره ؛ الکافی : ج 2 ص 577 ح 1 عن جندب عن الإمام الصادق علیه السلام ، الإقبال : ج 2 ص 78 ، البلد الأمین : ص 253 ولیس فیها «أبدا حتّی ألقاک» و کلاهما عن الإمام زین العابدین علیه السلام .
ص: 43
14 / 14 دعای برکت قضا و قدر
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله وقتی ماه نو را می دید :خدایا! این ماه را که بر ما وارد می شود ، برایمان مبارک گردان .
شعب الإیمان به نقل از اَنَس :هر گاه ماه رجب وارد می شد ، پیامبر صلی الله علیه و آله می فرمود : «خدایا! رجب و شعبان را بر ما مبارک کن و ما را به رمضان برسان» .
امام زین العابدین علیه السلام از دعاهای ایشان ، وقتی به ماه نو می نگریست :از پروردگار من و پروردگار تو ، از پروردگار من و آفریدگار تو ، از تقدیرگر من و تقدیرگر تو ، و از تصویرگر من و تصویرگر تو می خواهم که بر محمّد و خاندان او درود فرستد و تو را هلال برکتی قرار دهد که [گذشتِ] روزها آن [برکت] را نابود نمی سازند ... ؛ هلال میمنتی که رنج و بدبختی با آن نیست ، و هلال سعادتی که نُحوستی در آن نیست .
14 / 14دعای برکت قضا و قدرپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خدایا! مرا چنان کن که از تو بترسم ، تا آن جا که گویا تو را می بینم ، همیشه تا هنگامی که دیدارت می کنم ؛ و مرا با پروامندی از خودت ، سعادتمند کن و با نافرمانی ات ، به شقاوتم میفکن ؛ و در حکم خویش برایم خوبی را برگزین و در تقدیر خود ، برایم مبارکی قرار بده ، تا دوست نداشته باشم که آنچه تو به تأخیرش انداخته ای ، پیش افتد و نه آنچه تو پیش افکنده ای ، به تأخیر افتد .
.
ص: 44
الإمام الباقر علیه السلام :إذا خَرَجتَ مِن بَیتِکَ فَقُل : ... اللّهُمَّ بارِک لَنا فی قَدَرِکَ ، ورَضِّنا بِقَضائِکَ ، حَتّی لا نُحِبَّ تَعجیلَ ما أخَّرتَ ولا تَأخیرَ ما عَجَّلتَ . (1)
الإمام الصادق علیه السلام مِن دُعائِهِ یَومَ عَرَفَهَ :اللّهُمَّ بارِک لی فی قَدَرِکَ ، ورَضِّنی بِقَضائِکَ ، اللّهُمَّ افتَح مَسامِعَ قَلبی لِذِکرِکَ ، وَارزُقنی شُکرا وتَوفیقا وعِبادهً وخَشیَهً ، یارَبَّ العالَمینَ . (2)
.
1- .الکافی : ج 5 ص 488 ح 2 عن محمّد بن عجلان ، تهذیب الأحکام : ج 3 ص 75 ح 233 عن عبد اللّه بن السرّاج عن رجل عن الإمام الصادق علیه السلام ، المقنعه : ص 178 ، مصباح المتهجّد : ص 548 ح 639 کلاهما من دون إسنادٍ إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام ، فتح الأبواب : ص 162 عن أحمد بن محمّد بن یحیی عن الإمام الصادق علیه السلام ، الکافی : ج 2 ص 578 ح 1 عن عبد اللّه بن جندب عن الإمام الصادق علیه السلام نحوه ، بحارالأنوار : ج 97 ص 376 ؛ المعجم الأوسط : ج 6 ص 121 ح 5982 عن أبی هریره نحوه .
2- .الإقبال : ج 2 ص 129 عن سلمه بن الأکوع ، بحارالأنوار : ج 98 ص 247 .
ص: 45
امام باقر علیه السلام :هر گاه از خانه ات بیرون رفتی ، بگو : « ... پروردگارا! تقدیرت را بر ما مبارک گردان و ما را به قضای خویش راضی ساز ، تا دوست نداشته باشیم که آنچه تو به تأخیر انداخته ای ، پیش افتد و نه آنچه تو پیش افکنده ای ، به تأخیر افتد».
امام صادق علیه السلام در دعای روز عَرَفه :خدایا! تقدیرت را بر من ، مبارک گردان ، و مرا به قضای خویش راضی ساز . خدایا! گوش های دلم را به یاد خودت باز کن ، و مرا شکرگزاری و توفیق و عبادت و خشیت ، روزی گردان ، ای پروردگار جهانیان!
.
ص: 46
الفصل الخامس عشر : نماذج من برکات الدّعاء15 / 1بَرَکاتُ دُعاءِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آلهالمناقب لابن شهرآشوب :مَرَّ النَّبِیُ صلی الله علیه و آله بِعَبدِ اللّهِ بنِ جَعفَرٍ وهُوَ یَصنَعُ شَیئا مِن طینٍ مِن لُعَبِ الصِّبیانِ ، فَقالَ : ما تَصنَعُ بِهذا؟ قالَ : أبیعُهُ . قالَ : ما تَصنَعُ بِثَمَنِهِ؟ قالَ : أشتَری رُطَبا فَآکُلُهُ . فَقالَ لَهُ النَّبِیُ صلی الله علیه و آله : اللّهُمَّ بارِک لَهُ فی صَفقَهِ یَمینِهِ . فَکانَ یُقالُ : مَا اشتَری شَیئا قَطُّ إلّا رَبِحَ فیهِ ، فَصارَ أمرُهُ إلی أن یُمَثَّلَ بِهِ ، فَقالوا : عَبدُ اللّهِ بنُ جَعفَرٍ الجَوادُ ، وکانَ أهلُ المَدینَهِ یَتَدایَنونَ بَعضُهُم مِن بَعضٍ إلی أن یَأتِیَ عَطاءُ عَبدِ اللّهِ بنِ جَعفَرٍ . (1)
سنن أبی داود عن حکیم بن حزام :إنَّ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله بَعَثَ مَعَهُ بِدینارٍ یَشتَری لَهُ اُضحِیَّهً،فَاشتَراها بِدینارٍ وباعَها بِدینارَینِ،فَرَجَعَ فَاشتَری اُضحِیَّهً بِدینارٍ وجاءَ بِدینارٍ إلَی النَّبِیِ صلی الله علیه و آله ، فَتَصَدَّقَ بِهِ النَّبِیُ صلی الله علیه و آله ودَعا لَهُ أن یُبارَکَ لَهُ فی تِجارَتِهِ . (2)
.
1- .المناقب لابن شهرآشوب : ج 1 ص 84 ، بحارالأنوار : ج 18 ص 17 ح 45 .
2- .سنن أبی داود : ج 3 ص 256 ح 3386 ، السنن الکبری : ج 6 ص 186 ح 11618 ؛ الأمالی للطوسی : ص 399 ح 890 ، بحارالأنوار : ج 103 ص 136 ح 4 .
ص: 47
.